Ile kilogramów smogu rocznie wdycha mieszkaniec Krakowa? O ile dłużej żylibyśmy, gdyby nasze powietrze spełniałoby normy WHO? Co emituje więcej zanieczyszczeń w stolicy Małopolski: transport czy ogrzewanie domów? Eksperci FPPE przygotowali stronę edukacyjną, która pokazuje, jak dużo (nie) wiemy o smogu w Krakowie i całej Polsce.
Uruchomienie nowej edukacyjnej strony dla mieszkańców Krakowa i nie tylko – pod adresem https://sctwkrakowie.pl/ – ma związek z procesem tworzenia pierwszej strefy czystego transportu w Europie Środkowej, który rozpoczął się w 2022 roku. Dyskusje, które się wówczas wywiązały, pokazały, że mimo dużej świadomości problemu smogu, wiedza mieszkańców na temat zanieczyszczeń powietrza i ich wpływu na zdrowie wciąż jest niepełna.
Ekspertki i eksperci Fundacji Promocji Pojazdów Elektrycznych, która zajmuje się wspieraniem zielonej transformacji w Polsce, zebrali zatem fakty na temat zanieczyszczeń powietrza w Krakowie, aby zaprezentować je w jak najbardziej przystępny i dający do myślenia sposób.
Oto 10 faktów na temat smogu i czystego transportu, które tam znajdziecie:
1. Emisje tlenków azotu z transportu w Krakowie są 11 razy wyższe niż zalecenia WHO
W 2021 r. emisje tlenków azotu (NOx) w Krakowie wynosiły średnio 111µg/m³, norma UE to 40µg/m³, a zalecany przez WHO poziom – 10 µg/m³.
Tlenki azotu, których głównym źródłem są rury wydechowe samochodów, są wyjątkowo groźne dla zdrowia – powodują podrażnienia dróg oddechowych, ich wdychanie może doprowadzić do ataków duszności, wykazują też negatywny wpływ na układ odpornościowy.
Źródło: FPPE | sctwkrakowie.pl
Źródło: FPPE | sctwkrakowie.pl
2. Transport powoduje 41% emisji szkodliwych substancji w Krakowie
Czyni to pojazdy drugim źródłem zanieczyszczeń w Krakowie. Ustępuje on tylko emisji z kotłów, kominów i pieców (50%)
3. Samochody z silnikiem Diesla w Krakowie stanowią 40% pojazdów, ale emitują aż 66% NOx
Wynika tak z badań teledetekcyjnych na grupie ponad 100 tys. samochodów faktycznie poruszających się po mieście, a przeprowadzonych przez naukowców z ICCT w 2019 r.
4. Diesel emituje 10 razy więcej niż samochód benzynowy z tego samego rocznika
Dlatego normy emisyjne strefy czystego transportu – zarówno Krakowie jak i w wielu europejskich miastach, gdzie powstały strefy – są bardziej restrykcyjne dla pojazdów z silnikiem Diesla niż pojazdów benzynowych.
5. Mieszkaniec Krakowa wdycha 2 kg zanieczyszczeń powietrza rocznie
To wartość przeciętna tylko dla zanieczyszczeń z transportu według danych GIOŚ.
Łącznie mieszkańcy Krakowa na narażeni na kontakt z 2,5 mln kg zanieczyszczeń z transportu rocznie (PM oraz NOx). To tyle samo masy co ma ok. 26 500 obwarzanków krakowskich.
6. Cząsteczka PM10 jest kilkanaście razy mniejsza od ludzkiego włosa
Włos człowieka ma grubość 50-180 µg, ziarenko soli 60 µg, zaś cząsteczka smogowego pyłu (zgodnie z nazwą): PM10 – 10µg, a PM2,5 – 2,5 µg
PM10 i PM2,5 są często niewykrywalne za pomocą ludzkich zmysłów, dopóki ich stężenie nie jest bardzo wysokie. Jednak nawet w takich sytuacjach ich obecność w powietrzu ma negatywny wpływ na nasze zdrowie.
7. Gdyby krakowskie powietrze spełniało normy WHO, każdy w mieście żyłby średnio o 1,5 roku dłużej
Z powodu zanieczyszczeń powietrza w Polsce przedwcześnie umiera ok. 50 tys. osób. Smog ma negatywny wpływ nie tylko na długość życia, ale również pogarsza jego jakość. Przyczynia się do chorób układu oddechowego, krwionośnego i nerwowego. Odbija się na zdrowiu dzieci pogarszając rozwój płuc oraz na kondycji seniorów powodując demencję i chorobę Alzheimera.
8. Zanieczyszczenie powietrza kosztuje Kraków blisko ponad 6,7 miliarda złotych rocznie
Walka ze smogiem wiąże się nie tylko z kosztami inwestycyjnymi przechodzenia na czystą energię, które ponosi miasto i jego mieszkańcy. Mamy również do czynienia z kosztami braku takich działań, czyli wydatkami, jakie ponosimy na leczenie chorób spowodowanych zanieczyszczeniem, przymusowymi nieobecnościami w pracy, przedwczesnymi zgonami. W Krakowie mówimy o kosztach w wysokości średnio 8802 PLN na osobę.
9. 76% mieszkańców Krakowa popiera powstanie strefy czystego transportu
Tak wynika z badań przeprowadzonych przez FPPE jesienią 2022 r. Ponadto aż 93% krakowianek i krakowian oczekuje od władz miasta działań na rzecz poprawy jakości powietrza.
Elektrykiem na prom nie wjedziesz – zaskakująca decyzja norweskiego armatora | motovoyager
10. W Europie stref czystego transportu jest 320, do końca dekady liczba ta przekroczy 500
Kraków dołączy miast posiadających strefy czystego transportu w przyszłym roku. Pierwszy etap SCT w Krakowie rozpocznie się w lipcu 2024 r. i obejmie tylko najbardziej wiekowe pojazdy (ok. 3%). To etap przygotowawczy, którego celem jest budowanie świadomości i wiedzy mieszkanek i mieszkańców o funkcjonowaniu SCT. Drugi, właściwy etap wdrożenia SCT w Krakowie rozpocznie się w lipcu 2026 r.
– SCT w Krakowie to przełom w Polsce, pierwsze miasto na poważnie bierze się za zanieczyszczenia z transportu. A te są szczególnie ważne i groźne dla zdrowia ludzi mieszkających w miastach. Na zakorkowanych ulicach w tzw. miejskich kanionach – gęstej miejskiej zabudowie – stężenia niebezpiecznych zanieczyszczeń osiągają kosmiczne wartości. A nawet minuta narażenia na takie stężenia znacząco podnosi ryzyko zawału czy udaru – komentuje Hubert Różyk z Fundacji Promocji Pojazdów Elektrycznych.
