M-75 – radziecki sportowiec, czyli wyścigowa wersja legendarnej M-72 [dane techniczne, historia]

Najbardziej zadziwiający w tym motocyklu jest czas jego powstania. Wydawałoby się bowiem, że lata Wielkiej Wojny Ojczyźnianej nie sprzyjały tego typu inicjatywom. Okazuje się jednak, że nie wszystkie siły i środki przeznaczone były na produkcję militarną. W 1943 roku, kiedy to Armia Czerwona przygotowywała się do wielkiej bitwy na Łuku Kurskim, inżynierowie fabryki w Irbicie zajęli się opracowywaniem motocykla sportowego.

Irbit, to miasto w azjatyckiej części Rosji. W związku ze zbliżaniem się frontu, a tym samym zagrożeniem dla produkcji motocykli, podjęto decyzję o przeniesieniu tam moskiewskich zakładów zajmujących się wytwarzaniem M-72. Maszyna ta była w latach II wojny światowej podstawowym produktem irbickiej fabryki. Nie dziwi więc fakt, że nowy motocykl powstał przy wykorzystaniu podzespołów słynnej emki i był do niej bardzo podobny.

Duża moc, ale też choroby wieku dziecięcego

Ojcami projektu byli konstruktor Aleksander Fiodorow oraz Igor Okuniew – uczestnik zawodów motocyklowych. Najważniejszą zmianą w nowej konstrukcji było zastosowanie silnika górnozaworowego, zapewniającego moc maksymalną na poziomie 35 KM, przy 5100 obr./min. Był to znaczący wzrost w porównaniu do 22 KM seryjnej M-72. Nowa jednostka napędowa cierpiała na choroby wieku dziecięcego. Wykazywała tendencję do przegrzewania się, co skutkować mogło nawet pęknięciem wału korbowego. Również kołnierz mocujący cylinder do karteru miał ograniczoną wytrzymałość. W kolejnych modelach wady te eliminowano.

Tanio i dobrze!

Nową konstrukcję starano się stworzyć ograniczając wydatki. Dlatego też silnik odziedziczył po M-72 fazy rozrządu, układ smarowania, a nadwozie wiele elementów emki. Rozwój motocykla trwał jeszcze po zakończeniu II wojny światowej. M-75 trafił do produkcji seryjnej. Ocenia się, że do 1951 roku bramy irbickiej fabryki opuściło do 150 egzemplarzy tego motocykla. 75-tka nie doczekała się niestety wersji szosowej.

M-75 w sporcie

Pierwszymi zawodami, w których M-75 wziął udział, był wyścig w 1946 roku na trasie 300 kilometrów. Maszyną kierował Igor Okuniew, który zajął szóste miejsce w klasie pojemnościowej do 750 cm3. W kolejnym roku opisany motocykl zajął pierwsze miejsce w kategorii motocykli z wózkiem. Były to zawody rozgrywane na torze okrężnym.
Motocykl stał się również bazą do opracowania kolejnych maszyn sportowych, jak chociażby M-75M, czy M-80.

W służbie armii sierpa i młota?

Istnieje też wersja mówiąca, że opisany motocykl powstał jako silniejsza wersja M-72, jednak nie na potrzeby sportu, a Armii Czerwonej. Nie wiadomo czy brak zainteresowania wojskowych wynikał z niedoskonałości jednostki napędowej, czy może byli oni po prostu zadowoleni z osiągów emki, ceniąc jednocześnie jej niezawodność i prostotę obsługi.
Do naszych czasów przetrwało kilka egzemplarzy M-75. Jeden z nich jest eksponatem w muzeum politechniki moskiewskiej.

M-75 dane techniczne

Silnik: dwucylindrowy, czterosuwowy, OHV, w układzie bokser
Pojemność skokowa: 746 cm3
Moc maksymalna: 35 KM przy 5100 obr/min
Sprzęgło: suche, dwutarczowe
Skrzynia biegów: cztery przełożenia
Zawieszenie przednie: amortyzator teleskopowy
Tylne zawieszenie: suwakowe
Hamulce: bębnowe
Rozmiar kół: 3,75 х 19
Długość: 2 109 mm
Szerokość: 727 mm
Wysokość: 960 mm
Rozstaw osi: 1 400 mm
Prześwit: 135 mm
Wysokość siodła: 740 mm
Masa: 183 kg
Pojemność zbiornika paliwa: 22 l
Prędkość maksymalna: 170 km/h