Szwedzka marka Monark jest dziś praktycznie nieznana, a pamięć o niej żyje jedynie dzięki fanom i miłośnikom historii motocyklizmu. Aż trudno uwierzyć, że po drugiej wojnie światowej był to największy szwedzki producent motocykli.
Powojenne lata były także okresem największych triumfów Monarka. W 1959 roku, dzięki 500-tce tej firmy, Szwedzi zdobyli tytuł motocrossowego mistrza świata. W tamtych latach Monark był już zasłużonym producentem z wieloletnim doświadczeniem.
Historia marki Monark
Zakłady Monark powstały w 1908 roku w szwedzkim mieście Varberg, a ich założycielem był Birger Svensson. Svensson urodził się w 1883 roku w rodzinie rolniczej, a pracę, w firmie wysyłkowei, podjął będąc jeszcze nastolatkiem. Jego kariera przebiegała bardzo dynamicznie, ponieważ dał się poznać jako oddany i zdolny pracownik. Dzięki temu, mając lat dziewiętnaście, był w stanie otworzyć sklep w swojej rodzinnej wiosce. W 1904 roku zajął się sprzedażą sprzętu rolniczego i rowerów. Ponieważ zapotrzebowanie na rowery było duże, po kilku latach zdecydował się na ich produkcję.
Historia pierwszej na świecie motocyklowej wyprawy dookoła świata…
W 1913 roku zainteresował się jednośladami napędzanymi silnikami spalinowymi. Firma Monark przez większość lat istnienia skupiała się na produkcji motocykli średnich i dużych pojemności. Oczywiście dużych w tamtym okresie. Dziś bowiem maszyny klasy 500 czy 600 cm3 zalicza się raczej do średniej klasy.
Pod koniec lat 20. ubiegłego wieku inżynierowie tej firmy opracowali motocykle oparte o czterosuwowe jednostki napędowe Blackburne o pojemności 250 i 600 cm3, z rozrządem SV i OHV. Kolejna dekada upłynęła pod znakiem motorowerów z dwusuwowymi silnikami Ilo klasy 98 cm3.
Okres drugiej wojny światowej to czas realizacji zamówień dla szwedzkiej armii. Monark opracował motocykl – wzorowany na konkurencyjnej Husqvarnie – z półlitrowym czterosuwowym silnikiem Albin. W 1944 roku zmarł założyciel firmy – Birger Svensson.
Bezpośrednio po wojnie skoncentrowano się na konstruowaniu motocykli z silnikami 50 i 250 cm3, względnie prostych i tanich, na które był wówczas największy popyt. Sięgnięto wówczas po popularne silniki marki Villiers, a w okresie późniejszym także po jednostki CZ i Jawa.
W kolejnych latach coraz bardziej inwestowano w rozwój maszyn sportowych, głównie motocrossowych. Szwedzka drużyna przywiozła złote medale z zawodów International Six Days Trial z 1954 roku. W 1959 roku fabryczny zawodnik Sten Lundin zdobył tytuł mistrza świata w motocrossie w klasie 500 cm3. Ciekawostką jest, że kontynuował on start w zawodach, już po rozwiązaniu fabrycznego zespołu i w 1961 roku odzyskał tytuł mistrzowski.
Lata 60. XX wieku to okres dalszego rozwoju firmy. Dochodzi wówczas do przejęcia konkurencyjnych zakładów NV, będących de facto montownią Royal Enfield Bullet. W kolejnej dekadzie Monark ponownie skupia się na produkcji motocykli małych pojemności. Powstają wówczas modele z silnikami od 50 do 175 cm3. Sięgnięto po sprawdzone silniki Sachsa i Morini.
Motocykle crossowe eksportowano wówczas między innymi do Stanów Zjednoczonych. Ich dobra passa zakończyła się wraz z ekspansją Hondy CR125. W latach 70. opracowano też kilka wyczynowych motocykli szosowych z aerodynamicznymi osłonami i silnikami od 125 do 500 cm3.
Mimo wszystko, wraz ze wzrostem konkurencji, firma popadała w coraz większe problemy finansowe i w 1975 roku ogłoszono upadłość marki Monark.
Obecnie – tak samo jak na początku działalności firmy – z logo Monark produkowane są rowery i sprzęt sportowy.
Wybrane modele Motocykli Monark:
Monark M10 – wdrożony do produkcji w 1930 roku, wyposażony był w jednocylindrowy czterosuwowy silnik o pojemności 500 cm3 i mocy około 13 KM. Masa 150 kilogramów.
Monark M200 – produkowany w latach 1950 – 1952. Do napędu wykorzystano silnik klasy 125 cm3 o mocy 4,5 KM.
Monark 125MX – motocykl z 1973 roku, napędzany silnikiem Sachs 54B o mocy 21 KM. Do produkcji wykorzystano podzespoły wysokiej jakości, jak widelce firmy Ceriani i amortyzatory Grirling. Do połowy lat 70 XX wieku, był hitem eksportowym.
