Nowoczesne układy hamulcowe w motocyklach są bardzo wydajne i niezwykle skuteczne, a od ich prawidłowego funkcjonowania często zależy nie tyle bezpieczeństwo kierującego, co jego życie. Dlatego wielu z nas zaczyna się martwić, gdy z okolicy tego układu zaczynają wydobywać się dziwne dźwięki, a dokładniej piski. Mechanicy mawiają, że tarcza hamulcowa jest głośnikiem zawieszenia. Bywa, że ten głośnik ma nam do przekazania ważną informację…
Irytujący dźwięk
Dojeżdżasz do świateł i chcesz lekko zahamować, albo powoli jedziesz przez miasto, a on cały czas cię irytuje. To dźwięk, który potrafi zepsuć każdą przejażdżkę, czasem nawet bardziej niż niespodziewany deszcz. Często wydaje nam się, że przez niego inni uczestnicy ruchu zwracają bardziej na nas uwagę niż na drogę, a co gorsza, nawet z nas drwią! Piszczenie hamulców to zmora niejednego motocyklisty… Postaram się wyjaśnić, co powoduje to popiskiwanie, o czym ono nas ostrzega oraz jakie konsekwencje może nieść ze sobą bagatelizowanie tego jakże przenikliwego ostrzeżenia.
Przyczyny piszczenia klocków hamulcowych
Żeby dokładniej przyjrzeć się sprawie musimy zrozumieć jak powstaje to niekomfortowe dla naszych uszu zjawisko. Przyczyn i odmian samego dźwięku jest całkiem sporo i warto je od siebie umieć odróżnić, ponieważ oznaczać mogą coś całkowicie innego. Najbardziej typowy pisk klocka hamulcowego występujący, jak pisałem we wstępie, podczas powolnej jazdy lub próby lekkiego hamowania spowodowany jest wibracją, w jaką wpada sam klocek, gdy dzieje się z nim coś niedobrego. Wkładka cierna wpada wtedy w rezonans i zaczyna rytmicznie uderzać o tarczę hamulcową, czego efektem są właśnie te znienawidzone fale o wysokiej częstotliwości, jakie dobiegają do naszych uszu. Co może powodować takie zachowanie klocka hamulcowego? Często problemem jest zużyta tarcza hamulcowa, która swoim rantem potrafi wprowadzić klocek w wibracje. Warto, więc przy wymianie klocków przyjrzeć się powierzchni tarczy, zmierzyć nie tylko jej grubość, ale i ocenić wżery i ranty, które mogą dyskwalifikować ten element z dalszego użytku.
Podobny irytujący efekt dźwiękowy zaistnieje w przypadku, gdy klocek pozostaje nieodprowadzony na odpowiednią odległość od tarczy i jest zbyt blisko niej. Za swobodny ruch klocka w zacisku odpowiadają prowadnice, które muszą być czyste i, zależnie od konstrukcji układu, nasmarowane lub też nie (w niektórych układach hamulcowych smarowanie prowadnic jest wręcz zabronione).
Co możemy zrobić sami?
Praktycznie najprostszą czynnością, którą możemy wykonać sami, jest rozebranie wszystkiego i dokładne oczyszczenie z brudu przy pomocy zmywacza do hamulców (brake cleaner). Prowadnice, blaszki odprowadzające ciepło oraz same wkładki cierne powinny być czyste, a całość musi pozwolić się lekko przemieszczać względem siebie. Należy też przy takiej czynności cofnąć delikatnie tłoczki hamulcowe i sprawdzić, czy funkcjonują poprawnie. Sam tłoczek, który jest zatarty w zacisku hamulcowym, również może nieść ze sobą podobne objawy. Najszybszą metodą na sprawdzenie, czy tłoczki w zacisku odpuszczają tarczę, jest włożenie czegoś niezbyt twardego i nieostrego, o podobnych do tarczy wymiarach, pomiędzy klocki hamulcowe na zdemontowanym zacisku i naciśnięcie klamki hamulca. Po jej puszczeniu przedmiot włożony pomiędzy wkładki powinno dać się wyciągnąć bez używania większej siły. Oznaczać to będzie, że tłoczki nie są zatarte a więc nie dociskają w sposób ciągły klocka do tarczy.
Pisk piskowi nierówny
Wiele zależy od samego składu okładziny ciernej. Mieszanki klocków hamulcowych, w zależności od producenta, w dużym uproszczeniu możemy podzielić na dwie podgrupy: miękkie i twarde. Mieszanek twardych używa się w klockach o właściwościach sportowych, które często wymagają do poprawnego funkcjonowania podwyższonej temperatury roboczej. Nim taką osiągną, potrafią one emitować wysokie dźwięki, gdyż mają w sobie sporo dodatków metalicznych, poprawiających skuteczność w ekstremalnych warunkach pracy. Ale, żeby była jasność, mówimy tu o markowych produktach, wysokiej jakości, takich jakie można kupić od sprawdzonych sprzedawców. Nie oznacza to więc, że uniwersalne klocki, które kosztowały ciut ponad wartość paczki marlboro, są to promocyjne sintery, a ci co je kupili są królami okazji. Niska jakość bezmarkowego produktu jest najczęstszym powodem naszego dyskomfortu podczas jazdy. Wkładki hamulcowe dobrej jakości budowane są warstwowo, a każda warstwa odpowiada za inne zadanie. Często usłyszymy piszczenie, kiedy klocek jest zużyty w ponad połowie a odpowiadać będzie za to warstwa, która miała lepiej odprowadzać ciepło, bądź izolować od niego resztę układu.
Skład taki cechuje się specyficznymi, twardymi dodatkami. Spokojnie, ten klocek jest zaprojektowany tak, by bezpiecznie hamował do końca swych dni, ale jest to już znak, że warto rozejrzeć się za nowymi. W jednowarstwowych klockach za taki znak odpowiada czasami czujnik akustyczny, w postaci miękkiej blaszki, która ocierając o tarczę da nam znać, że czas na serwis. Rozwiązanie częściej spotykane w układach samochodowych niż motocyklowych, chociaż i tu się z tym spotkałem.
Sami widzicie, że temat, z pozoru banalny, jest tak naprawdę rozległy niczym granica funkcji w nieskończoności. Jedno jest pewne, rezonans w układzie hamulcowym nie jest czynnikiem wskazanym, więc nie wolno go bagatelizować. Należy rozebrać układ i zrobić przegląd jego elementów. Tylko w ten sposób doprowadzimy do błogiej ciszy i będziemy mogli relaksować się podczas bezpiecznej jazdy, a przecież po to wszyscy jeździmy, nieprawdaż?
15 motocyklowych marek: która jest najtańsza, a która najdroższa w serwisie? Sprawdziliśmy!
