Motocyklowy słowniczek terminów i skrótów technicznych 

Żyjemy dziś w erze skrótów i ikon, które często służą nam za formę komunikacji. Stworzone są tylko w jednym celu – usprawnić, ułatwić i skrócić przekaz. Wszystko fajnie, jeżeli wiemy o czym mowa, wiemy ocb… Jeśli nie, hasła te i pojęcia pozostają dla nas niezrozumiałymi. Oto zbiór kilkudziesięciu skrótowców oraz pojęć technicznych, które znać powinien każdy motocyklista.

Zapewne nie raz byłeś w sytuacji, w której odbierając motocykl od mechanika usłyszałeś szereg kompletnie nieznanych ci słów, które do tego podobno opisują zakres wykonanej naprawy lub tyczą się wyposażenia twojego rumaka. Ja w takiej sytuacji starałem się zrozumieć czy facet przerobił mój motocykl na prom kosmiczny i próbuje mi wyjaśnić czego do tej przeróbki użył, czy po prostu zaszkodziły mu spaliny z dwusuwa stojącego tuż obok… Okazuje się, że ani jedno ani drugie! Dziś i wy posiądziecie tę tajemną wiedzę! Bo choć wiele skrótowców i terminów znacie, umiecie ich używać w odpowiednim kontekście, to możliwe, że często nie do końca wiecie skąd wzięła się ich nazwa i co dokładnie oznacza.

To co? Zaczynamy!

ABS – jest to skrót od ang. Anti-lock Brake System, czyli układ zapobiegający blokowaniu kół przy hamowaniu. Jego działanie sprowadza się do ograniczenia ciśnienia płynu hamulcowego koła będącego w poślizgu, aż do momentu odzyskania przyczepności pomiędzy oponą i podłożem. System ten podnosi bezpieczeństwo, szczególnie podczas hamowania na nawierzchni o ograniczonej przyczepności. Dawniej system ten stosowany był jedynie w motocyklach klasy premium, a od 2017 roku stał się obowiązkowym na pokładzie każdego nowego motocykla sprzedawanego w obszarze Unii Europejskiej. Odpowiedź na poniższe, bardzo często zadawane, pytanie w Internecie brzmi NIE, nie da się.

Motocykl albo fabrycznie posiada ABS, albo nie.

Airbox – hermetyczna obudowa filtra powietrza połączona z tłumikiem szmerów ssania, a w motocyklach sportowych współpracująca dodatkowo z układem dynamicznego doładowania.

Amortyzator gazowo-olejowy – element zawieszenia, którego zadaniem jest tłumienie pokonywanych przez motocykl nierówności. Działa na zasadzie wykorzystywania zjawisk hydraulicznych związanych z przepływem cieczy przez otworki o niewielkiej średnicy. Amortyzator olejowo-gazowy zawiera dodatkowo poduszkę z silnie sprężonego gazu (często azotu), przez co dzięki większemu ciśnieniu panującemu we wnętrzu amortyzatora eliminuje się szkodliwe zjawisko kawitacji, objawiające się pienieniem oleju amortyzującego

Amortyzator skrętu – hydrauliczny, teleskopowy amortyzator z reguły regulowany mechanicznie, ale też elektronicznie, tłumiący horyzontalne ruchy widelca na główce ramy. Głównym jego zadaniem jest tłumienie sił oddziałujących na przednie zawieszenie przeciwdziałając drganiom synchronicznym, czyli shimmy.

Boxer (bokser) – rodzaj silnika spalinowego, czterosuwowego, wielocylindrowego o układzie przeciwległych cylindrów rozchylonych względem siebie o 180 stopni. Najczęściej spotykany w konstrukcjach motocykli BMW rzadziej w japońskich np. Honda Gold Wing. Silnik ten często błędnie nazywany jest silnikiem poprzecznym, podczas gdy jest to jednostka wzdłużna – wał korbowy zamontowany jest wzdłuż osi pojazdu.

CBS (Combined Braking System) – jest to zintegrowany układ hamulcowy wspomagający pracę kierowcy. Hamulce przednie i tylne są w tym układzie połączone ze sobą i sterowane za pomocą jednej dźwigni. Za rozkład siły hamowania odpowiadają zawory regulujące działające na zasadzie korektora siły hamowania.

Chłodzenie cieczą (wodą) – chłodzenie elementów mechanicznych lub elektronicznych odbywa się przy użyciu układu, w którym medium odbierającym i transportującym ciepło jest ciecz (często woda). System chłodzenia cieczą, niezależnie od zastosowania, składa się z pięciu podstawowych elementów: blok chłodzący, chłodnica, pompa, zbiornik wyrównawczy z zaworami oraz przewody łączące wszystkie elementy ze sobą.

Chłodzenie powietrzem – proces odprowadzania ciepła z silnika, czy elementów instalacji elektrycznej (np. regulator napięcia) poprzez pęd powietrza powstały podczas ruchu pojazdu lub przy pomocy dodatkowej dmuchawy. By ułatwić to zadanie stosuje się użebrowanie na elemencie chłodzonym, ułatwiające odprowadzanie ciepła oraz przepływ powietrza.

DCT (Dual Clutch Transmission) – technologia DCT to zautomatyzowane podwójne sprzęgło i system zmiany przełożenia, który nie zaburza poczucia ciągłego przyspieszania, znanego ze skrzyni manualnej i zapewnia prostą obsługę jak skrzyni automatycznej. Sama skrzynia biegów pozostaje mechaniczna, natomiast zautomatyzowany został system sprzęgania biegów podczas jazdy.

Delta-box – firmowa nazwa stosowana dla rodzaju ramy spotykanego w sportowych motocyklach Yamaha. Jest to otwarta rama boczna, spawana z aluminiowych profili o przekroju zamkniętym, z wewnętrznymi żebrami usztywniającymi. Rozwiązanie takie daje ramie wytrzymałość oraz odporność na momenty skręcające przy stosunkowo niskiej wadze.

Desmo (rozrząd desmodromiczny) – rozrząd silnika spalinowego, w którym do sterowania pracą zaworów silnika stosuje się krzywki otwierające i zamykające zawory. W układzie tym nie stosuje się sprężyn zaworowych, które w założeniu spowalniają reakcję zaworu, tworząc niekorzystne dla spalania zjawiska fizyczne. W praktyce jednak mało który silnik wkręca się aż na takie obroty, by bezwładność sprężyny mogła powodować to zjawisko. Rozrząd ten na szerszą skalę stosuje w swoich silnikach włoski producent Ducati.

DOHC (Double Overhead Camshaft) – podwójny górny wałek rozrządu. To typ rozrządu z dwoma wałkami znajdującymi się w głowicy silnika spalinowego i sterującymi osobno – jeden zaworami po stronie ssącej, drugi zaworami po stronie wydechowej.

ECU – Electronic Control Unit, centralna jednostka sterująca, nadzorująca prawidłową pracę silnika. Popularnie nazywana komputerem lub sterownikiem silnika.

EXUP (Exhaus Ultimate Power Valve) – zawór kontrolujący przepływ spalin przez układ wydechowy jednostki napędowej motocykla. Zawór ten współpracuje z układem elektronicznym kontrolującym obroty silnika, zmienia swoje położenie wraz ze zmianami obrotów dopasowując ciśnienie w układzie do optymalnych warunków.

Katalizator – element układu wydechowego silnika wykorzystujący reakcje chemiczne zachodzące w obecności metali szlachetnych – platyny i irydu, stosowany do obniżenia stężenia trujących składników w spalinach.

Kickstarter (kopka) – to rozrusznik nożny silnika w motocyklu w formie dźwigni napędzanej nogą.

Kompresor – jest to sprężarka mechaniczna, mająca na celu, tak jak turbosprężarka, sprężyć powietrze w układzie dolotowym i dostarczyć jak największą ilość tlenu do komory spalania. Kompresor, w odróżnieniu od niej, napędzany jest w sposób mechaniczny bezpośrednio z wału korbowego silnika – za pomocą paska, łańcucha czy przekładni zębatej. Kompresor jest smarowany przez układ olejowy silnika, a jego praca charakteryzuje się brakiem zawahania w przyroście mocy, co bywa typową wadą w pracy turbosprężarki.

Kontra – dawniej połączenie śrubowe przy użyciu dodatkowej nakrętki skręcanej w przeciwną stronę do nakrętki głównej. Układ taki zapobiegał rozkręcaniu się nakrętki głównej podczas drgań spowodowanych pracą silnika. Dziś do kontrowania służą specjalistyczne nakrętki samokontrujące.

Łożysko główki ramy – tak naprawdę to zespół łożyskujący, składający się z dwóch łożysk (najczęściej igiełkowych) oraz ich bieżni umiejscowionych w ramie motocykla, pozwalających na ruch obrotowy widelca względem ramy. Miejsce zamocowania łożysk nazywamy zwyczajowo główką ramy.

Monowahacz – wahacz zawieszenia tylnego o konstrukcji opierającej się na jednym ramieniu. W praktyce ułatwia dostęp do koła, jednak poprzez wymagania wytrzymałościowe podnosi wagę motocykla w zakresie nieresorowanym. Jako główną zaletę Włosi podają… przepiękny wygląd i… w ogóle nas to nie dziwi!

Nagar –  twardy, biało-zielonożółty osad pojawiający się na ścianach komory spalania i denku tłoka w silnikach spalinowych. Nagar powstaje ze skoksowanych, niedopalonych cząstek paliwa i oleju. Osad pojawiający się również na świecach zapłonowych, stwarza niebezpieczeństwo samozapłonu.

Nikasil (NiCaSil) – nazwa handlowa nakładanej elektroforetycznie lipofilowej warstwy niklu i węgliku krzemu, używanej do ulepszania powierzchni elementów silników. Występuje głównie jako cienka powłoka wewnętrznej części cylindra. Ciekawostką jest, że przy wysokoseryjnych produkcjach cylindrów, za zastosowaniem tej powłoki przemawia wcale nie jej wyjątkowa wytrzymałość, a głównie wariant ekonomiczny. Proporcja czasochłonności wykonania standardowej tulei cylindra w stosunku do pokrycia go nikasilem wynosi 1:12.

Odprężnik – zwany inaczej dekompresorem. Urządzenie to pozwala na zmniejszenie kompresji motocykla przy rozruchu, poprzez nieznaczne uchylenie zaworu wydechowego. Dawniej regulowany ręcznie, dziś za pomocą elektroniki.