Słynne brytyjskie marki. Jaka jest ich historia i gdzie są dzisiaj znani angielscy producenci motocykli? Część 4 [Ariel, Triumph, Villiers, Velocette]

Czwarta, ostatnia część tego cyklu i czterech znanych brytyjskich producentów. Dwaj z nich dotrwali do naszych czasów, a raczej, będąc precyzyjnym, zostali skutecznie wskrzeszeni. Jeden – Triumph – powrócił do roli jednego z najważniejszych wytwórców motocykli na świecie. Cała czwórka natomiast zapisała piękną kartę nie tylko w historii angielskich firm motocyklowych, ale też w całej historii motoryzacji.

Ariel – od kryzysu do kryzysu

Historia firmy Ariel jest typowa dla producentów z Wielkiej Brytanii. Powstała w 1870 roku, a jej założycielami byli James Starley i William Hillman. Posiadali oni pierwszy w kraju patent na szprychowe koła i z sukcesem produkowali bicykle. W 1896 roku Ariel połączył siły z Westwood Manufacturing i rozpoczął wytwarzanie trójkołowców z silnikiem De Dion-Bouton. Pierwszy motocykl tej marki, z silnikiem firmy Kerry, powstał w 1902 roku. W tym samym roku Ariel został przejęty przez Charlesa Sangstera.

Po I wojnie światowej, w 1918 roku, marką zaczął zarządzać syn Charlesa, Jack, który mocno rozszerzył ofertę modelową. W 1932 roku, po światowym kryzysie finansowym, młody Sangster odkupił całość udziałów i przemianował przedsiębiorstwo na Ariel Motors Ltd. z siedzibą w Birmingham. W tym czasie powstały dwa słynne modele, Square Four i Red Hunter. Sukces finansowy pozwolił na przejęcie firmy Triumph.

W czasie II wojny światowej produkcję przestawiono na potrzeby armii. Powstawał wtedy m.in. wojskowy Ariel W/NG 350. Po wojnie, w 1951 roku, Sangster sprzedał Ariela i Triumpha grupie BSA i wszedł do jej zarządu. Niedługo później rozpoczął się powolny upadek całej brytyjskiej branży motocyklowej, a produkcję motocykli Ariel zakończono w 1967 roku. W 1999 roku reaktywowano markę Ariel Motor, która obecnie wytwarza w krótkich seriach sportowe auta i motocykl Ace z charakterystyczną aluminiową frezowaną ramą i silnikiem V4 Hondy o mocy 173 KM.

Nie tylko zabytkowe motocykle brytyjskie – najważniejsze angielskie marki, producenci, historia, do kogo dziś należą. Część 1 [Excelsior, Royal Enfield, Norton, AJS]

Triumph – prawdziwie zmartwychwstały

Historia słynnej brytyjskiej marki rozpoczęła się w 1884 roku, gdy niemiecki imigrant Siegfried Bettman rozpoczął sprzedaż rowerów i maszyn do szycia w Coventry. Kilka lat później, we współpracy z Moritzem Schulte, także z Niemiec, firma rozpoczęła produkcję rowerów pod własną marką Triumph, zarówno w Coventry, jak i Norymberdze. W 1902 roku do roweru po raz pierwszy zamontowano silnik Minerva, co przyniosło sukces sprzedażowy.

Trzy lata później firma skonstruowała swój pierwszy motocykl od podstaw. W czasie I wojny światowej dostarczyła armii kilkadziesiąt tysięcy maszyn, a następnie rozpoczęła produkcję samochodów. W 1929 roku, w okresie Wielkiego Kryzysu, oddziały brytyjski i niemiecki ostatecznie się rozdzieliły, a motocykle pod marką TWN (Triumph Werke Nürnberg) były produkowane do 1957 roku.

W 1936 roku działy samochodowy i motocyklowy zostały rozdzielone, a dział motocyklowy został przejęty przez Jacka Sangstera, właściciela marki Ariel. Rok później, w nowo powstałej firmie Triumph Engineering Co Ltd., opracowano model Speed Twin 5T z dwucylindrowym silnikiem rzędowym o pojemności 500 cm3, który stał się podstawą dla wszystkich brytyjskich twinów aż do lat 80. Tuż przed II wojną światową pojawił się model Tiger T100, osiągający wówczas imponującą prędkość 100 mil na godzinę (około 160 km/h).

W czasie wojny zakłady w Coventry zostały zniszczone, co skłoniło do przeniesienia produkcji w 1942 roku do Meriden. W powojennym okresie 70% produkcji Triumpha trafiało do Stanów Zjednoczonych, co stało się kluczowym rynkiem dla firmy i miało wpływ na rozwój wielu późniejszych modeli. W 1951 roku firma została sprzedana konkurentowi, BSA. W drugiej połowie lat 60. brytyjskie motocykle stanowiły połowę rynku amerykańskiego w segmencie powyżej 500 cm3. Niemniej jednak Triumph i BSA nie były w stanie konkurować z japońskimi producentami, co doprowadziło do ich upadku w latach 70. i na początku lat 80.

W 1983 roku prawa do marki nabył John Bloor, rozpoczynając powolną i przemyślaną odbudowę. Wraz z grupą byłych pracowników Triumpha odbył podróż po japońskich zakładach, aby poznać ich technologię. W 1988 roku powstała nowa fabryka w Hinckley, a pierwsze motocykle “nowej ery” trafiły na rynek w 1991 roku. W kolejnych latach firma odniosła sukces finansowy i obecnie jest jednym z wiodących producentów motocykli na świecie.

Historia brytyjskich motocykli. Najtańsze i najdroższe marki, angielscy producenci, do kogo dziś należą. Część 2 [BSA, Brough Superior, Francis Barnett, James, Matchless]

Villiers – renomowany dostawca silników

Założona w 1898 roku w Wolverhampton firma Villers była początkowo ściśle związana z omawianą już marką Sunbeam. Początkowo zajmowała się produkcją wysokiej jakości części rowerowych, m.in. nowoczesnych pedałów. Projekt i maszynę do ich produkcji przywiózł ze sobą z podróży do USA Charles Marston, syn założyciela Sunbeama, Johna. Od 1912 roku Villiers zaczął produkować dwu- i czterosuwowe silniki, z których chętnie korzystali liczni w tamtym czasie, pomniejsi brytyjscy producenci motocykli. 

W czasie I wojny światowej w zakładach Villiers produkowano komponenty do amunicji. W okresie międzywojennym firma powróciła do wytwarzania cenionych silników motocyklowych. Z kolei w czasie II wojny światowej we współpracy z Excelsiorem powstał Welbike, miniaturowy motocykl dla wojsk desantowych, przystosowany do zrzutu na spadochronie w specjalnej skrzyni. Od lat 60. Villiers łączył się z innymi brytyjskimi producentami, m.in. Nortonem i Triumphem. Cała grupa została ostatecznie zlikwidowana w 1976 roku.

Velocette – ze sportem jej do twarzy

Początki tego producenta nie były oryginalne – na przełomie XIX i XX wieku działająca w Birmingham firma Johna Goodmana zajmowała się produkcją części rowerowych. W 1905 powstał pierwszy motocykl, o nazwie Veloce, od którego nazwę wzięła fabryka. Natomiast Velocette, będący nazwą handlową produkowanych w niej motocykli, wziął się od dwusuwowego modelu z 1912 roku. 

Firma ta miała na swoim koncie wiele przełomowych rozwiązań, m.in. zawieszenie wahaczowe z amortyzatorami hydraulicznymi. Motocykle Velocette świetnie radziły sobie również w sporcie. W 1961 roku na jednocylindrowym motocyklu Velocette Venom o pojemności skokowej 499 cm3 ustanowiono niepobity do dziś w tej kategorii pojemnościowej, światowy rekord 24-godzinnej jazdy ze średnią prędkością 100,05 mph (161 km/h). W 1960 roku na rynku pojawił się skuter Viceroy, który niestety nie okazał się sukcesem. Pogrążająca się w coraz większych problemach finansowych firma ostatecznie upadła w 1971 roku.

Znane marki angielskich motocykli, zabytkowych i nie tylko. Brytyjscy producenci – część 3 [Douglas, Rudge, Sunbeam]