10 dań które musisz spróbować w krajach dawnej Jugosławii

Rozpoczynamy cykl subiektywnych poradników o kuchniach regionalnych. Opiszemy  charakterystyczne potrawy różnych zakątków świata, doradzimy gdzie ich spróbować i czy w ogóle warto. Na pierwszy ogień kraje dawnej Jugosławii.

Kuchnia Bałkanów bardzo Polakom smakuje, bo łączy to, co najlepsze w kuchni śródziemnomorskiej, czyli pyszne świeże warzywa, zioła i oliwę z porządnym mięsem. Wegetarianie i weganie także nie będą narzekać – bogactwo warzyw i owoców przyprawia o zawrót głowy. Oto moja subiektywna lista 10 potraw, które mogę polecić każdemu, kto wybiera się do Chorwacji, Czarnogóry, Bośni lub Serbii.

1. Ajvar

To bardzo aromatyczna pasta przygotowywana z pieczonej łagodnej papryki, bakłażana i ostrej papryki, często z dodatkiem czosnku. Nazywana warzywnym kawiorem jest znakomitym dodatkiem do grillowanych mięs, ale także do chleba.

2. Ćevapčići

To małe robione ręcznie kiełbaski z mielonego mięsa, najczęściej jagnięcego i wołowego z dużą ilością czosnku. Ponieważ jest to rodzaj kebabu, podaje się je tak samo: w bułce pita lub na talerzu z krojoną drobno cebulą, pomidorami, ogórkami i papryką. Obowiązkowym dodatkiem do Čevapčići jest Ajvar.

3. Burek

Wbrew swojsko brzmiącej nazwie nie chodzi tu na szczęście o sympatycznego czworonoga, ale o wypełnioną mięsem mielonym bułkę z ciasta podobnego do francuskiego. Burek jest rodzajem bałkańskiego fast-foodu, można go kupić niemal wszędzie. Najlepiej smakuje oczywiście tam, gdzie garną się tubylcy.

4. Pljeskavica

W dużym uproszczeniu można by rzec, że to płaska wersja ćevapčići, ale to nie byłaby cała prawda. Pljeskavica to, ogólnie mówiąc, rodzaj rumsztyka z mielonego lub siekanego mięsa z dodatkiem cebuli i czosnku. Najsłynniejsze odmiany Pljeskavicy to Leskovačka, przygotowywana z doprawionej na ostro wieprzowiny, Šarska, przygotowywana z wołowiny z dodatkiem owczego sera i Hajdučka, którą przyrządza się z wołowiny i wędzonej wieprzowiny.

5. Janjetina

Słowo to oznacza po prostu jagnięcinę, ale jeśli pojawia się ono wielkimi literami na szyldzie, to najczęściej oznacza pieczone na żywym ogniu całe jagnięta, których smaku nie da się opisać słowami. W zależności od regionu mięso marynowane jest w różny sposób, ale zawsze jest delikatne, soczyste, kruche i pyszne.

6. Đuveč

To danie, podobne do hiszpańskiej paelli, przygotowuje się w piekarniku. Do jego przyrządzenia, oprócz mięsa używa się oliwek, pomidorów, pieczarek, ryżu i cebuli. Znakomicie smakuje z kurczakiem, jak i z rybą czy owocami morza.

7. Bosanski lonac

Danie pochodzące z Bośni, mniej znane a szkoda. Rodzaj rybnego gulaszu przygotowywanego z ryb suszonych, endywii i pomarańczy. Pyszne i wyjątkowe.

8. Plodovi Mora

Czyli po prostu świeże ryby i owoce morza. Lignje (kalmary), hobotnice (ośmiornice), tunj (tuńczyki), škampi (krewetki), mušle (małże) i Orada (dorady) to prawdziwy skarb Adriatyku. Warto upewnić się czy oferowane w barze lub restauracji smakołyki nie pochodzą z zamrażalnika.

9. Klepe

Pochodzące z Bośni pierożki to bardzo miły akcent, który uświadamia, że mamy z naszymi bałkańskimi sąsiadami wiele wspólnego. Klepe pojawiają się w różnych rejonach Bałkanów i mają różne nadzienia, ale zawsze zachwycają smakiem.

10. Ustipci

Ustipci to smażone w głębokim tłuszczu pieczywo, które ma tę zaletę, że można podawać je zarówno na słono, na przykład jako starter, jak i na słodko jako deser. Ja próbowałem z sosem pomidorowym, serem owczym, jogurtem naturalnym i sosem waniliowym. Zachwycające!

Zaznaczam, że jest to mój prywatny ranking. Wielu potraw nie próbowałem, a te wymienione poznałem nie w wykwintnych restauracjach, a lokalnych gospodach, prywatnych domach i na targach. Do każdej z potraw mogę gorąco polecić znakomite bałkańskie wina: np Ivan Dolac albo Dingac. Amatorom mocniejszych trunków nie trzeba przypominać kultowej Rakiji lub Lozy. Wszystkim tym, którzy podczas majówki wybierają się na Bałkany, życzę smacznego!