Jeżeli nie należymy do grupy motocyklistów, która jeździ wyłącznie blisko domu i w perfekcyjnych warunkach, to na pewno prędzej czy później będziemy musieli się zmierzyć z jazdą z silnym wiatrem bocznym. To zjawisko może spowodować nie tylko dyskomfort, ale też utratę stabilności motocykla i realne zagrożenie. Jak uniknąć niebezpiecznych sytuacji przy wietrznej pogodzie? Podstawa to opanowanie, właściwe odruchy i dobrze przygotowany pojazd.
Co ma wspólnego jazda motocyklem z żeglarstwem? Wbrew pozorom, całkiem dużo. Jeżdżąc po drogach całego globu na pewno spotkamy się z wiatrem wiejącym w różnych kierunkach i z różną siłą. Do naturalnego oporu powietrza, odczuwalnego jako wiatr, mogą dojść silne boczne podmuchy, które są w stanie narobić sporego zamieszania. Zmuszają do nieustannej uwagi i pracy ciałem, co na dłuższą metę jest męczące i powoduje spadek koncentracji. A stąd już prosta droga do wypadku.
Choć pogoda w Polsce robi się coraz bardziej nieprzewidywalna, to jednak niebezpieczne wiatry szaleją u nas stosunkowo rzadko (tutaj ciśnie się na usta suchy wujkowy żart o grochówce – z góry przepraszam :) Za to podróżując po świecie, zwłaszcza w rejonach górskich, możemy natrafić na naprawdę silne porywy, których prędkość potrafi przekroczyć 200 km/h. To już poważne zagrożenie, co dobrze widać na znanym filmie z Chorwacji sprzed paru lat, gdzie motocyklistę na obładowanym KTM-ie zaskoczył wicher zwany Bura.
Jakie motocykle są najbardziej podatne na boczny wiatr?
Tutaj kłania się czysta fizyka. Najbardziej podatne na boczne podmuchy wiatru są stosunkowo lekkie motocykle z dużą powierzchnią boczną i wysoko położonym środkiem ciężkości. Jeśli chodzi o masę, sprawa jest oczywista – im cięższy pojazd, tym więcej energii potrzeba, żeby wytrącić go z równowagi. Wiatr ma ułatwione zadanie, jeśli na motocyklu jest dużo powierzchni, które mogą zadziałać jak żagiel. Są to np. boczne owiewki, pełne koła, a także umieszczony z tyłu duży bagaż. Szczególnie mocno trzeba więc uważać na motocyklach sportowych, obudowanych turystykach i maxiskuterach. Biorąc pod lupę dwa bliźniacze modele, jeden z owiewką, drugi bez (np. Suzuki GSX-R125 i GSX-S125), wiadomo, że naked będzie znacznie mniej podatny na boczny wiatr – ten po prostu przez niego przeleci.
Duże znaczenie ma też rozłożenie masy. Maszyny ze środkiem ciężkości położonym nisko, np. z silnikiem w układzie bokser i szosowym zawieszeniem, lepiej radzą sobie z bocznymi podmuchami od dużych rzędówek na wysokim zawiasie typu adventure. W przypadku tych ostatnich wystarczy słabszy wiatr, by przekroczyć oś równowagi i spowodować przewrócenie motocykla. Często też nie doceniamy roli właściwie spakowanego bagażu. Duże i ciężkie pakunki umieszczone wysoko mogą również zadziałać jak żagiel i łatwo zdestabilizować pojazd. Dlatego tak ważna jest zasada, że najcięższe elementy bagażu powinny jechać w kufrach bocznych, jak najniżej.
Nie walcz, kontroluj
W trasie możemy natrafić albo na silny, ale w miarę jednostajny boczny wiatr, albo na gwałtowne porywy, które są szczególnie niebezpieczne. W obu przypadkach podstawa to odpowiednia pozycja jazdy, z jednej strony zrelaksowana, z drugiej dająca jak największą kontrolę. Stopy powinny być pewnie oparte na podnóżkach, a kolana mocno trzymać zbiornik paliwa. Z kolei górna część ciała powinna być w miarę luźna, gotowa do ruchów kontrujących napór wiatru.
Jeżeli będziemy się spinać, to raz, że szybko się zmęczymy, a dwa, że w końcu nie zareagujemy odpowiednio na boczne podmuchy. Tutaj obowiązuje zasada ze sztuk walki, by niepotrzebnie nie siłować się z przeciwnikiem, tylko wykorzystać jego własne ruchy. W warunkach jazdy z silnym bocznym wiatrem bardzo przydaje się właściwe opanowanie przeciwskrętu. Niedoświadczony motocyklista, czując np. podmuch z lewej strony, może próbować pchać kierownicę prawą ręką, co tylko pogłębi przechył i może spowodować wywrotkę. Zachowując jak najbardziej luźne mięśnie należy delikatnie kontrować podmuchy od strony, z której nadchodzą. Z lewej – pchamy lewą manetkę, z prawej – prawą.
Jeżeli wiatr jest silny i jednostajny, będziemy oczywiście jechać w ciągłym przechyle. Choć to uczucie może być nienaturalne, to jest to zupełnie normalne, po prostu równoważymy działające siły. Nie należy się jednak do tego przyzwyczajać, a już na pewno usztywniać w tej pozycji. Warunki mogą się bowiem błyskawicznie zmienić, kiedy np. wjedziemy do lasu lub schowamy za ciężarówkę czy ekrany dźwiękochłonne (i odwrotnie, wyjedziemy zza nich). Stąd tak ważna jest luźna postawa i ciągła gotowość do zadziałania.
Bądź przygotowany
Bezpieczna jazda motocyklem w dużej mierze polega na pamięci mięśniowej i odpowiednio wbitych odruchach. Tak jak należy regularnie ćwiczyć hamowanie awaryjne, bo sytuacji zagrożenia nie będzie czasu na myślenie, tak samo z przeciwskrętami. Mając je opanowane, w sytuacjach podbramkowych będziemy w stanie nie tylko omijać fizyczne przeszkody, ale też walczyć z niewidzialnym przeciwnikiem w postaci nagłych, silnych podmuchów wiatru.
Warto jeszcze wspomnieć o właściwym przygotowaniu sprzętu… i siebie. Wspomniałem już o właściwym rozmieszczeniu bagażu. Zarówno motocykl, jak i kierowca, powinni być jak najbardziej opływowi. Jeżeli śledziłeś prognozę pogody (to również element właściwego przygotowania) i wiesz, że będzie wietrznie, zrezygnuj z mocno wystających elementów. Opuść szczękę, zdemontuj daszek z kasku adventure (jeśli jest taka możliwość), zamknij wizjer, pozapinaj suwaki i otwory wentylacyjne w odzieży.
Jeżeli motocykl posiada szybę z regulacją wysokości, opuść ją na tyle, żeby wiatr nią nie szarpał, ale jednocześnie żeby twoje własne ciało stawiało jak najmniejszy opór. Dostosuj też prędkość jazdy. Jak zawsze w niesprzyjających warunkach, należy jechać wolniej, ale też nie za wolno. Motocykl powinien być stabilny, a do tego potrzebna jest pewna prędkość. Jeszcze jedno – w czasie wichury spodziewaj się przeszkód na jezdni i w powietrzu. Na liściach, a nawet całych gałęziach łatwo się przejechać. Niebezpieczne są i te leżące, i te jeszcze w fazie lotu.
I jeszcze parkowanie
Śledząc lokalne grupy motocyklowe, zwłaszcza wiosną i jesienią często trafiamy na ogłoszenia, że tu i tu leży przewrócony przez wiatr motocykl. Nie zawsze będziemy w stanie tego uniknąć, zwłaszcza w przypadku lekkich „plastików”. Można jednak spróbować zwiększyć swoje szanse. Przede wszystkim przy wietrznej pogodzie nie należy przykrywać motocykla czy skutera pokrowcem – to przecież żagiel w najczystszej postaci. Maszyna na stopce bocznej jest zazwyczaj bardziej stabilna niż na centralnej. W miarę możliwości ustawmy pojazd w miejscu osłoniętym od wiatru, np. za jakimś budynkiem czy wiatą. Jeżeli nie ma takiej możliwości, ale wieje mniej więcej z jednego kierunku, ustawmy maszynę „dziobem do fal”.
Ja widać, silnego wiatru nie należy lekceważyć, ale można nauczyć się z nim żyć. Ważne jest przy tym, by móc umieć odróżnić wiatr uciążliwy od niebezpiecznego. Jeśli wiesz, że nadchodzi totalne załamanie pogody, poczekaj z wyjazdem na poprawę warunków. To szczególnie ważne, gdy jedziesz obładowanym motocyklem. Szerokości!
Nie bura tylko bora :) Na pd Chorwacji na autostradzie w nocy na wiaduktach wicher tak potrafi dmuchać że unosi przednie koło motocykla. Niezapomniane wrażenia. :)