Czy wolno montować dodatkowe oświetlenie motocykla? Jak projektuje się reflektory i światła do jazdy dziennej [przepisy, led, tuning]

Na pewno zastanawialiście się kiedyś, czy oświetlenie w waszym motocyklu i skuterze jest wyłącznie owocem myśli inżyniera, czy może musi odpowiadać ścisłym wymogom prawa? Zasadniczo prawidłowa jest druga odpowiedź, choć przepisy zapewniają też projektantom jednośladów z silnikiem pewną swobodę w rozmieszczeniu obowiązkowych punktów świetlnych. Przyjrzyjmy się dokładnie reflektorom, kierunkowskazom i odblaskom na naszych pojazdach pod kątem obowiązującego prawa.

Na początku przypomnijmy pewien podział. Motocykle i skutery będące w świetle prawa motocyklami należą do grup pojazdów silnikowych i samochodowych.

Pojazd silnikowy – pojazd wyposażony w silnik, z wyjątkiem motoroweru, pojazdu szynowego, roweru, wózka rowerowego, hulajnogi elektrycznej, urządzenia transportu osobistego i wózka inwalidzkiego.

Pojazd samochodowy – pojazd silnikowy, którego konstrukcja umożliwia jazdę z prędkością przekraczającą 25 km/h. Określenie to nie obejmuje ciągnika rolniczego.

Warto podkreślić, że motorowery nie są w świetle prawa ani pojazdami silnikowymi, ani samochodowymi, mimo że posiadają silnik i są w stanie rozpędzić się do prędkości 45 km/h, a więc wyraźnie powyżej 25 km/h. Są za to pojazdami mechanicznymi, co ma znaczenie np. w przypadku egzekwowania nakładanego przed sąd zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych.

Historia wybranych systemów współczesnych motocykli – ABS, hamulce tarczowe, wtrysk paliwa, rozrusznik elektryczny, oświetlenie LED

Są na to papiery

Obowiązkowe i dodatkowe dopuszczalne oświetlenie poszczególnych typów pojazdów jest szczegółowo opisane w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 roku (oraz zmieniającym niektóre jego zapisy rozporządzeniu z 24 grudnia 2019 roku) w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia. Informacje na ten temat znajdziemy w paragrafach dwunastym i trzynastym. Zawarte w nich zapisy określają barwę poszczególnych świateł, ich liczbę, rozmieszczenie na pojeździe, własności świetlne, sposób działania połączeń elektrycznych, a nawet obowiązek lub możliwość umieszczenia odpowiednich kontrolek w kokpicie.

Ważna ogólna zasada jest taka, by światła czerwone nie były widoczne z przodu, a białe i żółte selektywne – z tyłu. No i jeszcze jedno: wszystkie elementy oświetlenia motocykla muszą mieć stosowne homologacje! Nawet jeśli policjant i diagnosta nie zauważą ich braku, to w razie wypadku rzeczoznawca firmy ubezpieczeniowej na pewno to sprawdzi i podsunie pracodawcy odpowiednie wnioski. To jest czynnik, o którym zapomina wielu motocyklistów, podobnie jak w przypadku jazdy motocyklem z rozeirconym silnikiem bez odpioeidniej kategorii prawa jazdy. Jest fajnie, dopóki jest fajnie. Po kolizji rusza prawnicza maszyna, która mieli bez litości.

Zestaw obowiązkowy

Zgodnie z rozporządzeniem motocykl (będący pojazdem samochodowym) musi być wyposażony w następujące rodzaje świateł: drogowe, mijania, kierunkowskazów (nieobowiązkowe w motocyklach jednośladowych zarejestrowanych po raz pierwszy przed 1 stycznia 1986 r), hamowania „stop”, oświetlające tablicę rejestracyjną, pozycyjne przednie i tylne, a także odblaskowe tylne o kształcie innym niż trójkąt.

Na wózku bocznym powinny być umieszczone światła pozycyjne przednie i tylne, odblaskowe tylne i kierunkowskazów. Przepis stosuje się do pojazdów wyprodukowanych po dniu 30 czerwca 1993 r. Światła pozycyjne powinny się włączać i wyłączać równocześnie ze światłami pozycyjnymi motocykla. Na wózku bocznym nie wolno montować światła drogowego, mijania i przeciwmgłowego.

Zestaw dowolny

Nieobowiązkowe, ale dopuszczone do stosowania w motocyklach są ponadto: światła przeciwmgłowe przednie i tylne, pozycyjne przednie, postojowe przednie, odblaskowe przednie i boczne, awaryjne.

Światła drogowe i mijania

Stanowią podstawowe oświetlenie przodu motocykla. Jeżeli są pojedyncze, powinny być umieszczone w podłużnej płaszczyźnie symetrii pojazdu. Jeżeli występują parami (podwójne reflektory), powinny być w równej odległości od pionowej osi symetrii motocykla i mieć te same właściwości świetlne. Dopuszczalna jest również sytuacja, w której światło drogowe jest po jednej stronie, a mijania po drugiej (np. w Yamahach R1 i Tracer 9). Wtedy ważne jest, by one również były w tej samej odległości od osi pionowej.

Światła drogowe (tzw. długie) powinny być barwy białej, w liczbie 1 lub 2 (w motocyklu o szerokości do 1,3 m). Muszą oświetlać drogę na co najmniej 100 metrów przed pojazdem przy dobrej przejrzystości powietrza, a jednocześnie być zamontowane tak, by ich światło nie olśniewało kierowcy bezpośrednio lub odbite od innych elementów motocykla. Wymagana jest niemigająca kontrolka barwy niebieskiej w kokpicie. Jeżeli światła drogowe są w parze, muszą być włączane jednocześnie. Nie można ich włączyć (poza ostrzegawczym mignięciem), jeżeli wyłączone są światła pozycyjne motocykla.

Światła mijania powinny być w tej samej barwie i liczbie co drogowe, rozmieszczone na wysokości 500-1200 mm i nie mogą olśniewać kierowcy oraz oślepiać nadjeżdżających z przeciwka. Przy normalnej przejrzystości powietrza muszą oświetlać drogę na 40 metrów przed pojazdem i dawać wyraźne odcięcie światła i cienia. Generalnie powinny być asymetryczne i mocniej oświetlać prawą stronę, ale dopuszcza się też używanie symetrycznych świateł żarowych i LED. Kontrolka – niemigająca, barwy zielonej – jest nieobowiązkowa. Światła mijania mogą (lecz nie muszą) być włączane automatycznie.

Warto pamiętać, że od 2009 roku nie wolno już stosować lamp w kolorze żółtym jako świateł mijania i drogowych. Jest to kusząca opcja, zwłaszcza w customach w klasycznym stylu, ale może skończyć się mandatami zatrzymaniem dowodu rejestracyjnego. Kolor żółty selektywny może mieć obecnie wyłącznie przednie światło przeciwmgłowe.

Światła pozycyjne

Przednie „pozycje”, w liczbie 1 lub 2 i barwie białej, muszą być zamontowane na wysokości do 1200 mm. Mogą być również w barwie żółtej samochodowej, ale wtedy jako dwa, rozmieszczone symetrycznie – czyli np. jako świecące na stałe kierunkowskazy. Jeżeli są jedynymi włączonymi światłami w motocyklu, powinny być widoczne w przejrzystym powietrzu z 300 metrów. Wymagana jest do nich niemigająca kontrolka barwy zielonej, chyba że oświetlenie tablicy rozdzielczej można włączać tylko razem ze światłami pozycyjnymi z przodu i z tyłu. Tylne światła pozycyjne, jedno lub dwa, powinny być barwy czerwonej. One również powinny być widoczne z 300 metrów, pozostałe przepisy są takie same jak dla przodu.

Kierunkowskazy

„Kierunki”, w liczbie po dwa z przodu i z tyłu, powinny być barwy żółtej samochodowej (potocznie – pomarańczowej). Umieszczone są na wysokości 350-1200 mm i w określonych odległościach. Od siebie – minimum 240 mm z przodu i 180 mm z tyłu, a dodatkowo po co najmniej o 40 mm od światła mijania lub przeciwmgłowego przedniego. Kierunkowskazy powinny migać z równomierną częstotliwością 30-90 cykli na minutę. Wymagana jest też migająca kontrolka i/lub sygnał akustyczny w kokpicie.

Kierunkowskazy, przednie i tylne, mogą również świecić na stałe i do momentu uruchomienia migania przed zmianą kierunku jazdy pełnić rolę świateł pozycyjnych. Przykładowo, od kilku lat w nowych motocyklach i skuterach Hondy „kierunki” świecą na stałe. Mogą one też mieć funkcję świateł awaryjnych (wtedy migają wszystkie jednocześnie).

Wszystkie kierunkowskazy umieszczone po jednej stronie pojazdu muszą być włączane jednym przyciskiem i migać ze wspólną częstotliwością. Możliwość włączania „kierunków” powinna być niezależna od włączenia innych świateł.

Hamujemy!

Tylne światło hamowania „stop” (jedno lub dwa) powinno być barwy czerwonej, umieszczone co najmniej 250 mm nad asfaltem. Musi być wyraźnie jaśniejsze od tylnego światła pozycyjnego i włączać się w każdym momencie, w którym używamy przedniego lub tylnego hamulca.

Oświetlenie tylnej tablicy rejestracyjnej powinno być barwy białej. Ma po prostu zapewnić dobrą widoczność tablicy po zmroku i w ciężkich warunkach atmosferycznych. Innych wymagań nie ma.

Bez prądu

Jedynym obowiązkowym światłem odblaskowym jest to umieszczone z tyłu, na wysokości 250-900 mm. Powinno być barwy czerwonej, o kształcie innym niż trójkąt. Może być integralną częścią klosza z pozostałymi elementami oświetlenia tylnego. Oświetlane światłami drogowymi innego pojazdu, musi być widoczne ze 150 metrów.

Światła odblaskowe przednie (białe) i boczne (żółte samochodowe) nie są obowiązkowe. Natomiast jeśli są zamontowane na motocyklu, to na wysokości 250-900 mm. Muszą mieć kształt inny niż trójkąt. Przednie może być elementem klosza lampy, boczne nie mogą być zasłonięte częściami odzieży motocyklisty.

To nie wszystko

Powyżej podaliśmy tylko podstawowe parametry podstawowych elementów oświetlenia motocykla. Jest w tej kwestii wiele dodatkowych przypadków, szczegółowo omówionych we wspomnianych na wstępie dokumentach. Jeżeli potrzebujecie szczegółowych informacji, dokładnie przestudiujcie pierwsze i drugie rozporządzenie Ministra Infrastruktury.

A gdyby tak dodatkowo…

Dodatkowe oświetlenie, nieujęte w przepisach, to zawsze śliski temat. Przykładowo, świecące paski LED na kufrach, ubraniach czy nawet kasku teoretycznie zwiększają naszą widoczność dla innych, a tym samym bezpieczeństwo. Z drugiej strony powodują pewien „szum informacyjny”, a jeżeli sa podłej jakości i nieumiejętnie dobrane, mogą np. oślepiać innych użytkowników drogi.

Najlepiej więc postawić na wysokiej jakości oświetlenie fabryczne, w którym ewentualnie np. zmienimy żarówki na mocniejsze. A jeżeli chcecie mieć świecące paski na kasku czy elementach motocykla, postawcie na modele, które mają je zamontowane fabrycznie. Wtedy jest gwarancja, że producent postarał się o ich homologację. Tak samo z komponentami używanymi w ramach tuningu wizualnego. Tutaj również kluczowa jest homologacja, która jest pewego rodzaju zapewnieniem, że nowe światła nie są ani za słabe, ani za mocne, i mogą być bezpiecznie wykorzystywane w ruchu drogowym.