Czym są motocykle superbike i jaka jest ich historia? Co to jest klasa WSBK i czym różni się od MotoGP? [definicja, pojemność silnika, dane techniczne]

Superbike to w dosłownym tłumaczeniu „supermotocykl”. Natomiast jeśli nawet dana maszyna jest z różnych względów naprawdę super, to niekoniecznie będzie superbikiem. Jest to bowiem określenie konkretnej klasy motocykli sportowych – drogowych i wyczynowych. Spróbumy odpowiedzieć na pytanie, czym jest motocykl superbike i czym różni się od maszyn z MotoGP.

Przedrostek „super” pochodzi z łaciny i oznacza mniej więcej tyle, co „nad” lub „dodatkowo”. Można więc polecieć żartem, że pierwszy superbike powstał wtedy, kiedy na świecie były tylko dwa motocykle i jeden z nich okazał się lepszy. Z czasem, gdy na światowych rynkach pojawiło się wielu producentów motocykli, można już było dosyć precyzyjnie wskazać, które modele są typowymi wołami roboczymi, a które wyróżniają się technologią, osiągami, jakością wykonania i komfortem. Słowem – są supermotocyklami. To prężenie muskułów było oczywiście najbardziej widoczne w sporcie, w końcu wynik to wynik. Ale też wśród maszyn drogowych można było wskazać „motocykle marzeń”, jak chociażby brytyjskie Brough Superior.

Początek ery superbike

Przeskoczmy jednak kilka dekad rozwoju motocykli sportowych i „cywilnych” i zatrzymajmy się na jesieni 1968 roku. Zadebiutował wtedy być może najważniejszy motocykl w historii, a z pewnością w powojennej historii – Honda CB750. Japończycy zaprezentowali maszynę z czterema cylindrami w rzędzie, z czterema gaźnikami, tarczowym przednim hamulcem, pięciobiegową skrzynią i elektrycznym rozrusznikiem. Silnik o pojemności 736,5 cm3 generował 67 KM i pozwalał rozpędzić się do niemal 200 km/h. A przy tym CB750 była zaskakująco kompaktowa, choć dosyć ciężka (226 kg z paliwem). 

Po prezentacji tego motocykla w światowej prasie po raz pierwszy oficjalnie pojawiło się określenie „superbike”. Sprzedaż wystrzeliła, a konkurencja wiedziała już, że musi błyskawicznie zareagować. Sęk w tym, że dominujący do niedawna producenci brytyjscy nie bardzo mieli jak to zrobić, ich przemysł motocyklowy dogorywał, a Honda przyszła zgasić światło. Rozpoczął się złoty okres dla japońskiej Wielkiej Czwórki.

Gdzie obecnie produkowane są motocykle Honda, Suzuki, Kawasaki i Yamaha? Jak zaczynały i gdzie mają siedziby firmy z japońskiej Wielkiej Czwórki?

Japońska dominacja

W 1973 roku Kawasaki wypuściło model Z1, wówczas najmocniejszy seryjny motocykl na świecie. Był on nieco cięższy od Hondy, za to miał silnik o pojemności 903 cm3 i mocy 87 KM, który pozwalał mu na osiągnięcie maksymalnej prędkości 217 km/h. Choć z powodu niedostatecznie sztywnego podwozia, podobnie jak CB750, prowadził się raczej średnio, to z miejsca został okrzyknięty nowym królem motocykli. Pomogło mu w tym pobicie 45 rekordów prędkości na całym świecie.

Kolejny przełom to rok 1977, kiedy Suzuki zaprezentowało model GS1000. On również generował 87 KM, za to miał regulowane zawieszenie, jako pierwszy motocykl seryjny. Był to zawias niemal żywcem przeszczepiony z wyczynowego dwusuwowego RG500. Wysokie osiągi wreszcie udało się połączyć z zadowalającym prowadzeniem. 

W 1984 roku pojawiło się słynne Kawasaki GPZ900R, czyli wyposażony w obszerną owiewkę motocykl, którym Tom Cruise jeździł w pierwszej części filmu „Top Gun”. Jego 115-konny silnik pozwalał na rozpędzenie się do 250 km/h, co czyniło go wtedy najszybszym produkcyjnym jednośladem. Model ten utrzymał się w produkcji przez okrągłą dekadę, z czasem przechodząc na pozycję sportowego turystyka.

Rok później, w 1985, zadebiutowało Suzuki GSX-R750 i w przypadku tego modelu można już mówić o prawdziwej rewolucji. Wywrócił on bowiem do góry nogami pojęcie drogowego motocykla sportowego. Do tej pory były to po prostu maszyny maksymalnie mocne, których prowadzeniem i masą specjalnie się nie przejmowano. Znakomicie przyśpieszały, za to w zakrętach, mając wiotkie ramy i zawieszenia, spisywały się słabo. GSX-R750 był po prostu drogową wersją motocykli wyścigowych. Miał nieprzesadnie mocny silnik (106 KM), za to lekką aluminiową ramę grzbietową i wyczynowe teleskopy z grubymi lagami. Motocykl ważył zaledwie 176 kg na sucho, średnio o ponad 40 kg mniej od konkurencji. 

Superbike jako klasa wyścigowa

W tym momencie przerwijmy omawianie kolejnych ważnych modeli drogowych i przejdźmy na tory wyścigowe. Pod koniec lat 60. (i długo po nich) dominującą klasą w wyścigach Grand Prix były dwusuwowe pięćsetki. We wczesnych latach 70. na amerykańskich torach zaczęły się pojawiać motocykle z dużymi silnikami czterosuwowymi. Nie były to wyłącznie nowe czterocylindrowe maszyny japońskie, ale też dwucylindrowe motocykle z Europy, m.in. BMW (R90S), Moto Guzzi czy Ducati. W 1973 roku, obok wyścigów głównych w czasie rundy na torze Laguna Seca, odbył się pierwszy wyścig klasy nazwanej „Superbike Production”. Trzy lata później powstała oficjalna klasa AMA Superbike.

W pierwszym roku rywalizacji dominowali zawodnicy na motocyklach z Europy, które miały co prawda mniej mocy, ale lepiej się prowadziły i były szybsze w zakrętach. Dzięki ciągłym usprawnieniom i przeróbkom motocykli fabrycznych, już w połowie kolejnego sezonu maszyny japońskie zaczęły wygrywać. W tamtym czasie ścigano się na najszybszych dostępnych motocyklach produkcyjnych, takich jak Honda CB750F, Kawasaki KZ1000 czy Suzuki GS1000, nierzadko stuningowanych do ok. 140 KM. Jeździły jeszcze bez owiewek i były wyposażone w standardowe, wysokie kierownice. Większość startujących w tej klasie zawodników zaczynało na ziemnych torach owalnych. To wtedy zaczęły błyszczeć gwiazdy wyścigów, takie jak Freddie Spencer, Eddie Lawson, Wayne Rayney.

Mistrzostwa świata World Superbike

W 1988 roku wyścigi „supermotocykli” wyszły poza Amerykę. Powołano do życia mistrzostwa świata World Superbike. Początkowo dopuszczano do nich zmodyfikowane motocykle produkowane seryjnie, z silnikami o pojemności do 1000 cm3 w układzie V2 oraz 750 cm3 w układach R4 i V4. 

To również rok, w którym światy torowych i drogowych superbike’ów zrosły się w jedno. Pierwsze dwa mistrzostwa, w 1988 i 1989 roku, wygrał bowiem Fred Merkel na Hondzie VFR750R RC30 z silnikiem 748 cm3 w układzie V4. Była to maszyna zbudowana w zaledwie trzech tysiącach egzemplarzy i do salonów trafiła wyłącznie po to, by spełnić wymogi homologacji na mistrzostwa. Dziś RC30 to klejnot każdej kolekcji maszyn sportowych. 

Wyścigi superbike’ów okazały się dużym sukcesem sportowym i komercyjnym. W związku z tym w 1990 roku zastąpiły organizowaną od 1977 pod auspicjami FIM Formułę TT jako oficjalne motocyklowe mistrzostwa świata. Przez ponad 20 lat (1990-2011) w WSBK dominowały dwucylindrowe maszyny Ducati (14 tytułów, kolejno modele 851, 888, 916, 996, 999, 1098 – ostatni tytuł w 2011 roku), dwa tytuły wyszarpała Honda VTR1000 SP RC51 (Colin Edwards w 2000 i 2002 roku) z silnikiem V2, a trzy Aprilia RSV4 1000 z jednostką V4. 

Wśród rzędowych czterocylindrowców zwyciężały kolejno Kawasaki ZXR-750, a po dopuszczeniu do rywalizacji w 2003 roku litrowych R4 Suzuki GSX-R1000, Honda CBR1000RR i Yamaha YZF-R1. Lata 2015-2020 to złota seria sześciu tytułów z rzędu Jonathana Rea na Kawasaki ZX-10R i RR. W 2021 roku wygrał Toprak Razgatlioglu na Yamasze YZF-R1, a ostatnie dwa sezony upłynęły pod znakiem powrotu Ducati na szczyt – tym razem z silnikiem V4 i Alvaro Bautistą za sterami. 

Czym się różni World Superbike od MotoGP?

Najprościej mówiąc, MotoGP to wyścigi prototypów, motocykli zbudowanych od podstaw wyłącznie w celu rywalizacji na torze w najbardziej prestiżowej serii na świecie. To pokaz możliwości każdego z producentów, napakowany „po korek” najnowszą technologią za miliony dolarów. Motocyklowa Formuła 1. 

Z kolei World Superbike to wyścigi motocykli zbudowanych na bazie modeli produkcyjnych. Oczywiście maszyny startujące w WSBK też są w ogromnym stopniu zmodyfikowane. Mają tak mało wspólnego z odpowiednikami z salonów, jak tylko pozwala na to regulamin techniczny. Prowadzenie zespołu w tej klasie, choć wciąż bardzo drogie, jest jednak dużo tańsze niż w MotoGP. Jeszcze niższy poziom dozwolonego tuningu, a więc dalsze obniżenie kosztów, mamy w klasie Superstock.

Co oznaczają nazwy i skróty modeli motocykli? GS, CBR, CB, Hayabusa, RSV, RS i inne

Współczesny superbike – co to jest?

Jeśli chodzi maszyny drogowe, które nie muszą odpowiadać wymogom homologacji do poszczególnych serii wyścigów, dzisiaj mianem superbike powszechnie określa się po prostu motocykle sportowe z silnikiem o pojemności 1000 lub 1100 cm3 (Ducati, Aprilia). Jednak sama sportowa sylwetka i bardzo mocny silnik (150-200 KM lub więcej) nie wystarczą, by motocykl był traktowany jako superbike. Musi mieć jeszcze sportowe podwozie i realne możliwości walki na torze, oczywiście po pewnych modyfikacjach. Superbike’ami nie są więc np. tak mocne maszyny jak Suzuki Hayabusa, Kawasaki H2 SX czy wcześniej Kawasaki ZZR1400 lub Honda CBR 1100 XX Blackbird. To po prostu bardzo szybkie motocykle sportowo-turystyczne.

W sezonie 2024 na europejskim rynku utrzymały się następujące modele superbike’ów:

• Ducati Panigale V4 (kilka wersji)
• Ducati Panigale V2
• Aprilia RSV4 1100 (kilka wersji)
• BMW S 1000 RR
• BMW M 1000 RR
• Honda CBR1000RR-R
• Kawasaki Ninja ZX-10R i RR
• Kawasaki H2R
• Norton V4SV
• Bimota Tesi H2
• Yamaha R1 i R1M

Jak widać, nie jest ich zbyt wiele. Niedawno wycofano z Europy kultowe wręcz Suzuki GSX-R1000, a za rok zabraknie drogowej wersji Yamahy R1. Śpieszmy się więc kochać motocykle klasy superbike. Możliwe, że niedługo będziemy je oglądać wyłącznie na torach.